De keelholte of farynx is een buisvormige structuur die de ruimte achter de neus en de mond met het strottenhoofd en de slokdarmingang verbindt.

Ontstekingen in dit gebied komen frequent voor en gaan meestal gepaard met keelpijn, soms ook met koorts. Acute infecties door virussen en bacteriën zijn het meest frequent, maar ook chronische irritatie door roken of maagzuur zijn mogelijk.

Poliepen en amandelen

Bekend zijn problemen van de neuspoliepen en keelamandelen. Deze structuren vormen samen met de tongamandelen de zogenaamde ‘Ring van Waldeyer’. Dit afweerweefsel vormt een eerste barrière tegen ziektekiemen die via de mond en de neus binnendringen. In de eerste levensjaren speelt deze barrière een belangrijke rol in de opbouw van de immuniteit.

Bij jonge kinderen kunnen deze structuren door hun activiteit soms zo sterk vergroot zijn dat zij de ademhaling belemmeren. Daardoor ontstaan open mondgedrag en hevig snurken met obstructie van de ademhalingsweg (slaapapneu). In dat geval kunnen de neuspoliepen of keelamandelen worden verwijderd (operaties aan de poliepen en amandelen bij kinderen).

Ook bij steeds terugkerende infecties van deze structuren, zoals frequente amandelontstekingen of anginae, kan een heelkundige ingreep noodzakelijk zijn (operaties aan de amandelen bij volwassenen).

Snurkproblemen worden vaak multidisciplinair aangepakt, samen met de neuroloog, de pneumoloog en de stomatoloog. Soms brengt een ingreep aan het weke verhemelte soelaas.

Strottenhoofd

Het strottenhoofd (de larynx) vormt een belangrijk kruispunt tussen de luchtweg en de voedselweg. Het zorgt ervoor dat eten en drinken niet in de luchtweg terecht komen. Naast het voorkomen van verslikken maakt de afsluiting van de luchtweg ook functies als hoesten en persen mogelijk.

Stembanden

Een voor de mens zeer bijzondere functie van de keel is de stemvorming of fonatie. Die wordt mogelijk gemaakt door de bewegingen van de twee stembanden in de keel.

Heesheid kan ontstaan door acute infecties door virussen of bacteriën, maar ook door chronische irritatie. Die kan het gevolg zijn van rook, hoesten, afdalend slijm uit de neusholte, uitdroging van de slijmvliezen, stemmisbruik of reflux.

Meestal is hiervoor een medicamenteuze behandeling mogelijk, met vermijding van uitlokkende factoren zoals roken. Bij stemmisbruik kan logopedische stemtherapie aangewezen zijn.

Soms worden stemproblemen veroorzaakt door lokale zwellingen van één of beide stembanden. Stembandpoliepen en cysten dienen chirurgisch te worden verwijderd (microlaryngoscopie: operatie aan de stembanden). Bij stembandknobbeltjes is dit zelden noodzakelijk.

Zwellingen en tumoren

Ook stembandtumoren kunnen heesheid als eerste klacht veroorzaken, vaak in een vroeg stadium. Daardoor kunnen ze meestal tijdig ontdekt worden.

Kleine letsels kunnen soms microchirurgisch verwijderd worden. Bij grotere letsels wordt een biopsie genomen, waarna een behandeling met radiotherapie of meer ingrijpende heelkunde noodzakelijk is.

De aanwezigheid van een zwelling in de hals kan zeer diverse oorzaken hebben. Vaak zijn deze zwellingen goedaardig. Soms zijn ze een gevolg van een kwaadaardige aandoening in het neus-, keel- en oorgebied.